Restrukturyzacja – poradnik 2026: co to jest, ile kosztuje i kiedy działa

Szukasz informacji pod hasłem „restrukturyzacja” i chcesz zrozumieć, czy to realnie może zatrzymać spiralę długów? Ten poradnik wyjaśnia prosto i praktycznie:

• co to jest restrukturyzacja (w rozumieniu Prawa restrukturyzacyjnego),
• kiedy ma sens, a kiedy jest już za późno,
• jakie są rodzaje postępowań i czym się różnią,
• ile kosztuje restrukturyzacja i od czego zależy cena,
• jak wygląda temat komornika, ZUS/US i leasingu.

Materiał ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej w indywidualnej sprawie.

---

Restrukturyzacja – co to jest?

Restrukturyzacja (w rozumieniu Prawa restrukturyzacyjnego) to formalny proces zawarcia układu z wierzycielami, którego celem jest uniknięcie upadłości i uporządkowanie zadłużenia w sposób możliwy do udźwignięcia.

Najprościej:

• negocjujesz z wierzycielami nowe warunki (np. redukcja długu, raty, odroczenie),
• korzystasz z ochrony prawnej (w zależności od trybu),
• firma ma szansę dalej działać, zamiast „gasnąć” w egzekucjach.

Szerokie omówienie wraz z porównaniem procedur: „Restrukturyzacja długów 2026: kompendium”.

---

Kiedy restrukturyzacja ma sens?

Restrukturyzacja zwykle działa najlepiej, gdy reagujesz wcześnie — zanim wyczerpiesz płynność i relacje z kluczowymi wierzycielami.

Sygnały, że to może być dobry moment:

• masz zatory płatnicze i zaczynasz „łatać” jednych wierzycieli innymi,
• pojawiają się wypowiedzenia umów, wezwania do zapłaty, wypowiedzenie kredytu,
• grozi lub już trwa egzekucja (konto, wynagrodzenie, licytacja),
• firma nadal ma przychody, ale model spłaty długów jest nierealny.

Sygnały, że może być za późno (albo potrzebujesz strategii łączonej):

• brak realnych przychodów i perspektyw,
• utrata kluczowych kontraktów / licencji,
• brak dokumentów, chaos w księgowości, brak listy wierzycieli,
• zadłużenie jest tak duże, że nawet przy redukcji nie ma z czego płacić.

---

Najczęstsze cele restrukturyzacji

Słowo „restrukturyzacja” bywa rozumiane jako „magiczne umorzenie długów”. W praktyce cele są bardziej przyziemne — i właśnie dlatego skuteczne:

• zatrzymanie chaosu egzekucyjnego (żeby firma mogła normalnie pracować),
• rozłożenie spłaty na raty dopasowane do sezonowości i realnych marż,
• redukcja części długu (jeśli wierzyciele uznają, że to lepsze niż upadłość),
• odroczenie płatności i czas na odbudowę płynności,
• uporządkowanie wierzycieli i spłata według jednego planu (układu),
• ochrona kluczowych umów (np. leasing, najem, kontrakty), żeby firma miała na czym zarabiać.

W dobrze przygotowanej restrukturyzacji układ jest „projektem finansowym”: pokazuje, ile firma realnie może płacić co miesiąc i dlaczego to się spina.

---

Dla kogo jest restrukturyzacja, a dla kogo nie

Restrukturyzacja jest narzędziem dla podmiotów, które mają problem z płynnością i długiem, ale nadal mają (albo mogą odzyskać) zdolność do regularnego generowania pieniędzy.

Najczęściej to działa, gdy:

• firma wciąż ma sprzedaż / kontrakty / klientów,
• problemem są koszty, odsetki, wypowiedzenia, zaległości, egzekucje,
• da się przygotować dokumenty i wiarygodny plan naprawczy.

Zwykle to się sypie, gdy:

• nie ma już realnych przychodów i nie ma planu, skąd je wziąć,
• firma jest „pusta” (bez ludzi, bez kontraktów, bez zaplecza),
• dokumenty są niepełne, a długi nie są policzone,
• układ jest nierealny (np. raty wyższe niż marża firmy).

---

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych (4 tryby)

W Polsce są cztery główne postępowania restrukturyzacyjne. Różnią się „siłą” ochrony, formalnością i czasem.

Tryb	Dla kogo najczęściej	Co daje w praktyce	Kiedy rozważyć
PZU (postępowanie o zatwierdzenie układu)	firmy, które muszą szybko złapać oddech	szybkie poukładanie układu, często najszybsza ścieżka do ochrony	gdy liczy się czas i chcesz negocjować bez rozbudowanego procesu
PPU (przyspieszone postępowanie układowe)	firmy z wieloma wierzycielami, „standardowa” restrukturyzacja	więcej formalności niż PZU, ale nadal tryb „sprawniejszy”	gdy trzeba uporządkować wierzytelności i przejść ścieżkę sądową
PU (postępowanie układowe)	firmy ze spornymi wierzytelnościami	pełniejsza procedura ustalania wierzytelności	gdy spory wierzytelności są istotne, a PPU może nie wystarczyć
Sanacja	firmy wymagające „głębokiego” leczenia	najszersze narzędzia (zmiany umów, działania naprawcze)	gdy potrzebujesz mocnej ochrony i restrukturyzacji operacyjnej, nie tylko długu

W praktyce, gdy liczy się czas, najczęściej wybierany jest tryb PZU (postępowanie o zatwierdzenie układu).

---

Jak wygląda restrukturyzacja krok po kroku?

Schemat jest podobny w większości spraw (różni się formalnością i tempem):

1. Diagnoza – policzenie długów, kosztów, marż, ustalenie „dlaczego firma nie domyka płatności”.
2. Wybór trybu – PZU/PPU/PU/sanacja w zależności od egzekucji, sporów i skali problemu.
3. Zabezpieczenie płynności – ustalenie, które koszty są krytyczne (wynagrodzenia, podatki, media, paliwo), żeby firma mogła działać w trakcie procesu.
4. Plan restrukturyzacyjny – opis sytuacji, przyczyn, działań naprawczych i prognoz finansowych.
5. Propozycje układowe – czyli konkret: ile i kiedy wierzyciele dostaną (raty, karencja, redukcja).
6. Głosowanie nad układem / zatwierdzenie – wierzyciele głosują, a sąd (w zależności od trybu) zatwierdza układ.
7. Wykonanie układu – firma spłaca raty zgodnie z układem i wraca do normalnego obiegu.

---

Czy restrukturyzacja zatrzymuje komornika i egzekucję?

W większości przypadków celem restrukturyzacji jest zatrzymanie „rozrywania” firmy przez egzekucje i stworzenie warunków do układu. Zakres ochrony zależy jednak od trybu i etapu sprawy (to ważne: nie każdy scenariusz jest identyczny).

Jeśli jesteś już na etapie zajęć i potrzebujesz działania „na już”, priorytetem jest zabezpieczenie płynności i zatrzymanie eskalacji egzekucji — zobacz: jak wstrzymać egzekucję komorniczą.

---

Co z zajęciem konta, wynagrodzeń i ruchomości?

W praktyce najważniejsze pytania są trzy:

• czy środki na koncie będą dalej „ściągane” na poczet egzekucji,
• czy można normalnie płacić bieżące koszty (ZUS, pensje, paliwo, towar),
• czy dojdzie do licytacji majątku (np. samochodu lub nieruchomości).

Dlatego kluczowe jest dobranie trybu i szybkie uporządkowanie dokumentów. Restrukturyzacja ma sens, gdy pozwala firmie zarabiać w trakcie procesu, a nie tylko „formalnie istnieć”.

Zabezpieczenia: hipoteka, zastaw, leasing

Nie każda wierzytelność jest „taka sama”. W praktyce ochronę najtrudniej przewidzieć przy długach zabezpieczonych (hipoteka, zastaw rejestrowy, przewłaszczenie) oraz przy umowach, które mogą zostać wypowiedziane (leasing, najem).

To właśnie dlatego w dokumentach na start tak ważne jest:

• wskazanie, które długi są zabezpieczone i czym,
• wskazanie, które umowy są kluczowe dla zarabiania,
• pokazanie, jak firma będzie działała i płaciła w trakcie układu.

---

Ile kosztuje restrukturyzacja?

Koszt restrukturyzacji zależy głównie od:

• skali zadłużenia i liczby wierzycieli,
• rodzaju postępowania (PZU vs sanacja),
• stanu dokumentów i księgowości,
• tego, czy są spory co do wierzytelności,
• tego, czy trzeba ratować umowy (np. leasing, kluczowe kontrakty).

W praktyce koszt to zwykle suma kilku elementów:

• wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego / nadzorcy / zarządcy (w zależności od trybu),
• opłaty formalne i publikacyjne (np. obwieszczenia),
• przygotowanie planu restrukturyzacyjnego i propozycji układowych,
• czasem wyceny lub analizy (majątek, sporne składniki, zabezpieczenia),
• praca „operacyjna”: uporządkowanie listy wierzycieli, dokumentów, umów.

Najbezpieczniej przyjąć, że koszt może wahać się od kilku tysięcy zł (prostsze sprawy) do kilkudziesięciu tysięcy zł (sprawy złożone, spory, sanacja). Konkretna wycena wymaga wejścia w dokumenty.

Co najczęściej podnosi koszt?

Najczęściej koszt rośnie, gdy:

• wierzycieli jest wielu, a długi są rozproszone i źle opisane,
• pojawiają się spory co do wysokości lub istnienia długu,
• firma ma majątek z zabezpieczeniami (hipoteki/zastawy) i trzeba to poukładać,
• kluczowe są umowy „wrażliwe” (leasing, najem, kontrakty), które wymagają szybkiej reakcji,
• księgowość wymaga odtworzenia danych albo dokumenty są niekompletne.

---

Ile trwa restrukturyzacja?

Czas zależy od trybu i przygotowania. Najczęściej opóźnia sprawę nie sąd, tylko brak danych: niepełna lista wierzycieli, brak dokumentów, chaos w księgowości, spory co do długu.

W praktyce (orientacyjnie):

• przygotowanie (dokumenty, lista wierzycieli, propozycje układowe): zwykle od kilku dni do kilku tygodni,
• głosowanie nad układem / zatwierdzenie: zależnie od trybu, obciążenia sądu i liczby wierzycieli,
• wykonanie układu: zwykle lata (raty), ale to już etap „po oddłużeniu” — firma działa.

Co przyspiesza sprawę?

Najprościej: dobra dokumentacja i realistyczne propozycje układowe.

Pomaga, gdy od początku masz:

• pełną listę wierzycieli (z adresami, kwotami, podstawą długu),
• jasny opis, co jest zabezpieczone,
• uporządkowane dane finansowe i prognozę,
• propozycje układowe „do udźwignięcia”, a nie „pod publiczkę”.

---

Dokumenty, które przyspieszają restrukturyzację

Zebranie danych na start często decyduje o szybkości i powodzeniu całego procesu. Przygotuj (w miarę możliwości):

• aktualną listę wierzycieli (kto, ile, z czego, czy jest zabezpieczenie),
• umowy kredytowe, pożyczkowe, leasingowe, najem, kluczowe kontrakty,
• korespondencję: wypowiedzenia, wezwania, nakazy, pisma od komornika,
• dane finansowe (KPiR / księgi, JPK, bilans/rachunek wyników, zestawienie zobowiązań),
• listę majątku i zabezpieczeń (nieruchomości, pojazdy, maszyny, hipoteki, zastawy),
• informację o pracownikach i stałych kosztach.

---

Plan restrukturyzacyjny i propozycje układowe (najważniejszy „silnik” sprawy)

Wiele osób skupia się na nazwie trybu („PZU”, „sanacja”), a praktyka jest taka: o powodzeniu decyduje plan i propozycje układowe.

Plan restrukturyzacyjny powinien odpowiadać na trzy pytania:

1. Dlaczego firma wpadła w kłopoty? (przyczyny, zdarzenia, błędy, sezonowość).
2. Jak firma będzie zarabiać w trakcie układu? (kontrakty, marża, koszty).
3. Ile realnie może płacić co miesiąc? (zostawiając bufor na „gorsze miesiące”).

Typowe propozycje układowe (przykłady)

Najczęściej układ to kombinacja:

• raty miesięczne przez określony czas,
• karencja (np. 3–6 miesięcy bez rat, żeby odbudować płynność),
• redukcja części długu (np. umorzenie odsetek lub części kapitału),
• różne warunki dla różnych grup (np. inaczej dla banku, inaczej dla dostawców).

Dobry układ nie „załatwia wszystkiego”, tylko ratuje firmę przed upadłością i daje wierzycielom więcej niż upadłość.

---

Głosowanie wierzycieli: jak zwiększyć szanse na układ

Wierzyciele nie głosują „za miłe oczy”. Głosują, gdy widzą, że:

• firma ma realny plan i kontrolę nad kosztami,
• propozycje są uczciwe i możliwe do wykonania,
• alternatywa (upadłość) oznacza niższy odzysk.

Co pomaga w praktyce?

• jasne podzielenie wierzycieli na grupy (tam, gdzie to ma sens),
• wyjaśnienie, skąd biorą się raty i dlaczego są realne,
• pokazanie „co już zrobiliśmy” (np. cięcia kosztów, zmiana modelu sprzedaży),
• brak chaosu w dokumentach (wierzyciele szybko wyczuwają „bałagan”).

---

ZUS/US, leasing i umowy – co trzeba wiedzieć

Restrukturyzacja to nie tylko „dogadanie rat”. W praktyce najczęstsze problemy dotyczą:

ZUS i urząd skarbowy

Zaległości publicznoprawne wymagają dobrego opisu i strategii, bo mają swoją specyfikę.

W praktyce przygotuj:

• decyzje, tytuły wykonawcze, zaległości z rozbiciem na okresy,
• informację o bieżących rozliczeniach (czy firma „nadąża” z nowymi składkami/podatkami),
• realistyczny plan płatności (raty, karencja, sezonowość).

Jeśli firma nie jest w stanie płacić bieżących zobowiązań publicznoprawnych, nawet najlepszy układ będzie trudny do wykonania.

Leasing, najem, kluczowe kontrakty

W wielu firmach to właśnie leasing lub najem „dobija” płynność, zwłaszcza gdy pojawia się wypowiedzenie i żądanie natychmiastowej spłaty.

Checklist (co zwykle trzeba szybko ustalić):

• czy umowa jest już wypowiedziana, a jeśli tak — od kiedy biegną terminy,
• czy przedmiot leasingu jest niezbędny do generowania przychodu,
• jakie są realne koszty utrzymania umowy vs koszt utraty przedmiotu,
• czy firma ma alternatywę (wynajem, podwykonawca, zastępczy sprzęt).

---

Restrukturyzacja a upadłość – kiedy co wybrać?

Restrukturyzacja ma uratować działalność. Upadłość ma zakończyć działalność i spieniężyć majątek (co do zasady). W praktyce wybór zależy od tego, czy firma ma jeszcze realną zdolność generowania pieniędzy i wykonywania układu. Jeśli chcesz szybkie porównanie różnic i kosztów, zobacz: upadłość czy restrukturyzacja – różnice i koszty.

Jeżeli sytuacja jest krytyczna (np. poważne zaległości, utrata płynności, ryzyko odpowiedzialności zarządu), kluczowe jest szybkie ustalenie, czy restrukturyzacja jeszcze ma sens, czy trzeba rozważyć inne scenariusze.

---

Najczęstsze błędy i ryzyka (co psuje sprawę)

Najczęstsze „miny”, które widzimy w praktyce:

• zbyt późna reakcja – układ ma ratować biznes, a nie „reanimować pustą firmę”,
• ukrywanie majątku lub transakcje pod egzekucję – to potrafi zablokować strategię i zwiększyć ryzyka,
• płacenie „po cichu” wybranym wierzycielom kosztem innych (konflikty, zarzuty, utrata zaufania),
• nierealny układ – raty wyższe niż zdolność firmy do generowania gotówki,
• brak planu na bieżące koszty – firma musi działać w trakcie restrukturyzacji,
• chaos w dokumentach – brak listy wierzycieli i umów to prosta droga do opóźnień.

---

Restrukturyzacja a KRD/BIK i „wiarygodność” firmy

Wiele osób pyta, czy restrukturyzacja „czyści” wpisy w bazach. Co do zasady restrukturyzacja ma ustawić realne warunki spłaty, ale:

• wpisy w bazach zależą od historii płatności i działań wierzycieli,
• część konsekwencji „wizerunkowych” jest nieunikniona, gdy firma przestała płacić,
• w praktyce ważniejsze jest, czy firma po układzie wraca do regularności i utrzymuje płynność.

Jeżeli układ jest wykonywany, firma ma szansę odbudować wiarygodność z czasem, ale nie jest to proces natychmiastowy.

---

FAQ: restrukturyzacja w praktyce

Czy restrukturyzacja jest dla każdego?

Nie. Musi istnieć realna szansa na wykonanie układu: przychody, plan naprawczy i minimum porządku w dokumentach.

Czy w restrukturyzacji „umarzają długi”?

Często da się wynegocjować redukcję części długu, ale nie jest to automatyczne. Układ to wynik głosowania wierzycieli i zatwierdzenia przez sąd.

Czy restrukturyzacja wstrzymuje naliczanie odsetek?

Zależy od rodzaju długu, zabezpieczeń i szczegółów postępowania. To temat do oceny w konkretnej sprawie.

Czy można restrukturyzować długi wobec ZUS i US?

Tak, ale to wymaga dobrej strategii i poprawnego ujęcia w dokumentach.

Czy banki „lubią” restrukturyzację?

Banki lubią odzyskiwać pieniądze. Jeśli alternatywą jest upadłość i niska odzyskiwalność, układ bywa dla nich racjonalny — ale trzeba go dobrze przygotować.

Czy restrukturyzacja działa, jeśli mam już komornika?

Często tak, ale czas ma znaczenie. Im szybciej zareagujesz, tym większy wpływ masz na przebieg sprawy.

Czy muszę zamykać działalność?

Nie — restrukturyzacja służy temu, żeby działalność utrzymać (w odróżnieniu od upadłości).

Czy mogę „dogadać się” bez sądu?

Czasem tak (negocjacje pozasądowe), ale przy wielu wierzycielach i egzekucjach formalna procedura bywa jedynym sposobem, żeby zebrać wszystkich do jednego stołu.

Czy restrukturyzacja wpływa na leasing?

Może. Kluczowe jest, na jakim etapie jest umowa (czy została wypowiedziana) i jaki tryb postępowania wybierzesz.

Czy restrukturyzacja obejmuje wierzycieli zagranicznych?

To zależy od struktury długu i miejsca prowadzenia spraw. Przy długach zagranicznych konieczna jest szczegółowa analiza dokumentów i jurysdykcji.

Czy można „zmienić tryb” w trakcie?

W praktyce strategia może ewoluować, ale każda zmiana oznacza konsekwencje formalne, koszty i czas. Dlatego ważny jest dobry dobór trybu na starcie.

Czy restrukturyzacja obejmuje pracowników?

Restrukturyzacja nie jest automatycznym „cięciem etatów”, ale plan naprawczy często wymaga uporządkowania kosztów. Kluczowe jest, żeby firma mogła terminowo płacić bieżące wynagrodzenia.

Czy mogę prowadzić firmę w trakcie restrukturyzacji?

Co do zasady celem restrukturyzacji jest dalsze prowadzenie działalności. Zakres nadzoru zależy od trybu i decyzji sądu.

Jak zacząć?

Zacznij od uporządkowania listy długów i dokumentów. To najszybciej pokazuje, czy restrukturyzacja jest realna i w jakiej formie.

---