Windykacja maszyn z leasingu podczas restrukturyzacji

Windykacja maszyn z leasingu to jeden z najbardziej stresujących momentów w firmie transportowej, budowlanej czy produkcyjnej. Zwykle zaczyna się od wypowiedzenia umowy leasingu, telefonu z windykacji i żądania natychmiastowego wydania sprzętu. Problem w tym, że oddanie maszyny „na szybko” często kończy się podwójną stratą: firma traci narzędzie pracy, a po sprzedaży przedmiotu leasingu nadal zostaje dług.

W wielu sytuacjach restrukturyzacja (w tym PZU – postępowanie o zatwierdzenie układu) pozwala zatrzymać sprzęt i uporządkować zaległości. Kluczowe jest jednak to, co dokładnie wydarzyło się w Twoim leasingu i na jakim etapie jesteś.

Czym zwykle kończy się „oddanie sprzętu od razu”?

W praktyce po odbiorze przedmiotu leasingu najczęściej dzieją się trzy rzeczy:

• sprzęt trafia do sprzedaży (często w trybie, który nie daje ceny rynkowej),
• naliczane są koszty windykacyjne, transportu, przechowania i inne opłaty z OWUL,
• po rozliczeniu sprzedaży zostaje saldo zadłużenia, które dalej obciąża firmę.

Dlatego w sporach leasingowych kluczowe jest, aby działać szybko i świadomie: zabezpieczyć płynność oraz wybrać strategię (restrukturyzacja/negocjacje/spór o skuteczność wypowiedzenia).

Najpierw: na jakim etapie jest Twój leasing?

Zanim podejmiesz jakiekolwiek działania, ustal 3 rzeczy:

1. Czy umowa leasingu nadal trwa, czy została skutecznie wypowiedziana?
2. Czy przedmiot leasingu (maszyna, pojazd, linia) jest nadal w firmie, czy został już odebrany?
3. Czy restrukturyzacja jest już otwarta/obwieszczona, czy dopiero ją planujesz?

Od odpowiedzi zależy, czy priorytetem będzie blokowanie wypowiedzenia, zabezpieczenie posiadania sprzętu, czy szybkie negocjacje warunków „powrotu” do umowy.

Restrukturyzacja a wypowiedzenie leasingu (art. 256 Prawa restrukturyzacyjnego)

W praktyce najważniejszym mechanizmem ochrony w leasingu jest ograniczenie wypowiedzenia umowy z powodu zaległości sprzed restrukturyzacji. Jeśli postępowanie restrukturyzacyjne jest już otwarte (np. po obwieszczeniu w PZU), leasingodawca co do zasady nie powinien wypowiadać leasingu tylko z powodu „starych” zaległości.

To nie oznacza, że „wszystko wolno”. Ochrona działa pod warunkiem, że po otwarciu postępowania regulujesz bieżące zobowiązania i prowadzisz sprawę w sposób uporządkowany (z nadzorcą/doradcą).

Jeśli chcesz uporządkować podstawy i zobaczyć, jak wygląda cały proces od strony przedsiębiorcy, przydatny będzie też praktyczny materiał: restrukturyzacja firmy – poradnik.

Kiedy ochrona „pęka” w praktyce?

Najczęściej wtedy, gdy po otwarciu postępowania firma przestaje panować nad bieżącymi zobowiązaniami (kolejne raty, ubezpieczenie, opłaty) albo nie potrafi pokazać leasingodawcy wiarygodnego planu dalszej współpracy. Dlatego w leasingu restrukturyzacja powinna iść w parze z szybkim uporządkowaniem płatności i komunikacji.

Jak wygląda windykacja leasingu w praktyce (krok po kroku)

Najczęstszy scenariusz wygląda tak:

1. wezwanie do zapłaty i groźba wypowiedzenia,
2. wypowiedzenie umowy leasingu (z określonym terminem i warunkami),
3. żądanie wydania przedmiotu leasingu i zlecenie windykacji terenowej,
4. próba podpisania protokołu odbioru i dokumentów rozliczeniowych,
5. gdy firma odmawia wydania – pozew o wydanie / zabezpieczenie / dalsze kroki prawne.

Na każdym z tych etapów można popełnić błąd, który pogarsza pozycję negocjacyjną (np. uznanie długu w protokole) albo przeciwnie: zyskać czas i poukładać sprawę (np. szybkie otwarcie restrukturyzacji i rozpoczęcie rozmów z leasingodawcą).

Odbiór przedmiotu leasingu: co naprawdę blokuje restrukturyzacja?

W praktyce spory o „odbiór maszyny” rzadko są czarno-białe. Najczęściej chodzi o jedno z poniższych:

• wypowiedzenie leasingu ma wady (np. brak doręczenia, błędne wyliczenie zaległości, nieprawidłowy termin),
• firma jest w restrukturyzacji, a zaległości są układowe (sprzed dnia otwarcia),
• leasigodawca naciska windykacją terenową, zanim strony zdążą wyjaśnić stan prawny i plan spłaty.

Najważniejsze: restrukturyzacja zwykle nie jest „magiczną tarczą” na wszystko, ale potrafi skutecznie zatrzymać eskalację i dać czas na ułożenie relacji z leasingodawcą (w tym na cofnięcie wypowiedzenia lub zawarcie aneksu).

Czy wypowiedzenie leasingu było skuteczne? (punkt kontrolny)

Wiele spraw leasingowych rozbija się o szczegóły: daty, doręczenia i sposób wyliczenia zaległości. Warto sprawdzić m.in.:

• czy wypowiedzenie zostało prawidłowo doręczone (i komu),
• czy wskazano konkretną podstawę (jakie raty/okresy) i czy wyliczenie zaległości jest spójne z historią wpłat,
• czy zachowano wymagane terminy i warunki wynikające z umowy oraz OWUL,
• czy wzywano do zapłaty w sposób wymagany w umowie (jeśli takie warunki są przewidziane).

To nie jest „czepianie się formalności” — w leasingu te elementy często decydują, czy leasingodawca ma mocną pozycję do natychmiastowego odbioru, czy raczej musi negocjować.

Stare zaległości vs bieżące raty – co płacić?

W restrukturyzacji typowo dzielimy zobowiązania na:

• układowe (sprzed dnia otwarcia/obwieszczenia) – ich spłata jest przedmiotem układu,
• bieżące (po dniu otwarcia/obwieszczenia) – te trzeba regulować terminowo.

To rozróżnienie jest kluczowe w leasingu: ochrona bywa skuteczna, gdy firma zaczyna płacić bieżące raty, a zaległości historyczne „układa” w ramach propozycji układowych.

Najczęstsze scenariusze (i najlepsze ruchy)

Zaległości rosną, ale leasing jeszcze trwa

To zwykle najlepszy moment na restrukturyzację: często da się „zatrzymać” wypowiedzenie i przejść na model: bieżące raty płacisz normalnie, a zaległości sprzed restrukturyzacji rozwiązujesz w układzie.

Wypowiedzenie już przyszło, a maszyna jest u Ciebie

Tu liczy się czas. W wielu sprawach sensownym celem jest negocjacja cofnięcia wypowiedzenia (albo nowej umowy/aneksu), bo leasingodawca często woli stabilny strumień spłat niż sprzedaż sprzętu w trybie windykacyjnym.

Windykator żąda natychmiastowego wydania sprzętu

Nie podejmuj pochopnych działań „w drzwiach”:

1. Poproś o podstawę i dokumenty (pełnomocnictwo, zlecenie odbioru, wskazanie tytułu prawnego).
2. Nie podpisuj dokumentów, których nie rozumiesz (np. protokołów wydania z uznaniem długu).
3. Jeśli masz obwieszczenie PZU, pokaż je i skieruj kontakt do nadzorcy/doradcy.
4. Nie eskaluj fizycznie – spory o wydanie sprzętu wymagają zimnej głowy i prawidłowej strategii procesowej.

Szybka „ściąga” do rozmowy z windykacją (bez wdawania się w spór)

Jeśli chcesz ograniczyć ryzyko niepotrzebnych oświadczeń i presji, trzymaj się prostego schematu:

• „Poproszę o dokumenty: pełnomocnictwo i podstawę odbioru na piśmie.”
• „W tej sprawie kontakt proszę kierować do osoby prowadzącej restrukturyzację / pełnomocnika.”
• „Nie podpisuję dziś żadnych dokumentów, wrócę po analizie.”
• „Proszę zostawić pisemne wezwanie i dane kontaktowe.”

To często wystarcza, aby przenieść rozmowę z „terenowej” presji na formalny tryb, w którym da się działać strategicznie.

Negocjacje z leasingodawcą: co działa (i dlaczego)

Jeśli celem jest utrzymanie maszyny i przywrócenie „normalnego” leasingu, w praktyce lepiej działa podejście biznesowe niż konflikt. Najczęstsze elementy skutecznych rozmów:

• bieżące płatności od teraz (pokazują, że firma wraca do kontroli),
• realny plan na zaległości (układ w restrukturyzacji albo harmonogram w aneksie),
• argument „sprzęt zarabia” (odbiór często zabija przychody, a dług i tak zostaje),
• jedno miejsce kontaktu (doradca/nadzorca, uporządkowana komunikacja),
• szybkość (im później, tym częściej sprawa idzie w stronę windykacji i procesu).

W wielu firmach leasingowych decyzje zapadają po analizie ryzyka: jeśli widzą, że dłużnik jest zorganizowany i ma plan, częściej wybierają ugodę/aneks zamiast kosztownego odbioru i sprzedaży.

Co przygotować do propozycji „cofnięcia wypowiedzenia” lub aneksu

• krótki opis sytuacji i przyczyny opóźnień (bez emocji, konkrety),
• plan płatności bieżących od teraz (z datami i kwotami),
• propozycję rozłożenia zaległości (układ/aneks),
• uzasadnienie biznesowe: jakie kontrakty i przychody generuje sprzęt,
• zestawienie majątku i kosztów, które pokaże, że odbiór nie poprawi realnie spłaty.

Co jeśli maszyna została już odebrana?

Jeżeli doszło do odbioru, gra się nie kończy, ale zmienia. W zależności od sytuacji analizuje się m.in.:

• czy odbiór nastąpił na podstawie skutecznego wypowiedzenia i prawidłowych dokumentów,
• jak zostanie rozliczona sprzedaż i jakie opłaty zostaną doliczone,
• czy możliwe jest porozumienie (np. zamiana na inną formę finansowania, ugoda co do salda).

Najgorsze, co można zrobić po odbiorze, to „odpuścić” temat rozliczenia — bo właśnie wtedy powstaje saldo, które później wraca jako problem finansowy.

Kiedy warto działać „na wczoraj” (sygnały alarmowe)

• wypowiedzenie ma krótki termin i jednocześnie pojawia się windykacja terenowa,
• leasing dotyczy kluczowej maszyny/pojazdu, bez którego firma traci przychody,
• w tym samym czasie są inne presje: ZUS/US/komornik, blokady rachunku (zobacz też: jak wstrzymać egzekucję komorniczą),
• firma nie ma uporządkowanej historii wpłat i nie wie, ile realnie zalega.

W takich sprawach różnicę robi szybka diagnoza dokumentów i decyzja: restrukturyzacja + bieżące płatności + rozmowy, albo spór o skuteczność wypowiedzenia i równoległe negocjacje.

Checklista dokumentów do analizy „na już”

• umowa leasingu i OWUL,
• harmonogram spłat i zestawienie zaległości,
• wypowiedzenie (data, treść, dowody doręczenia),
• korespondencja z leasingodawcą/windykacją,
• potwierdzenie otwarcia postępowania / obwieszczenie w KRZ (jeśli dotyczy).

Im szybciej uporządkujesz te dokumenty, tym szybciej da się ocenić, czy restrukturyzacja realnie blokuje wypowiedzenie i jakie są najlepsze opcje obrony.

Najczęstsze błędy firm w sporze leasingowym

• oddanie sprzętu bez sprawdzenia dokumentów i bez planu rozliczenia,
• „znikanie” i brak odpowiedzi na pisma (eskaluje sprawę do twardszych działań),
• podpisywanie protokołów z niekorzystnymi oświadczeniami,
• niepłacenie bieżących zobowiązań po otwarciu restrukturyzacji,
• działania na ostatnią chwilę, gdy sprzęt jest już „w trasie” do odbioru.

Co możesz zyskać na restrukturyzacji w sporze leasingowym?

• czas i przewidywalność (zamiast działań „terenowych”),
• możliwość ułożenia spłaty zaległości w układzie,
• przestrzeń do negocjacji cofnięcia wypowiedzenia / aneksu,
• zachowanie ciągłości działalności (sprzęt dalej zarabia).

Jeżeli rozważasz alternatywę „zamiast restrukturyzacji może upadłość”, pomocne jest porównanie: upadłość czy restrukturyzacja – różnice i koszty.

W sprawach leasingowych czas liczy się w godzinach. Jeśli dostałeś wypowiedzenie albo zapowiedź odbioru maszyny, warto skonsultować strategię zanim sytuacja stanie się nieodwracalna.

Warto pamiętać, że leasing to często tylko jeden z frontów. Gdy równolegle grozi licytacja majątku (np. nieruchomości lub ziemi), strategia prawna powinna uwzględniać cały obraz zadłużenia — przykład takiej sytuacji opisujemy tutaj: licytacja komornicza gospodarstwa rolnego – jak zablokować sprzedaż ziemi.